Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) nesli tehlike altında türler olarak kırmızı listesinde yer alan caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının hem Türkiye hem de Akdeniz'deki en büyük yuvalama alanı konumundaki Belek kumsalında yuva sayısı, bu yıl rekora gidiyor. Aksu'dan başlayıp Kadriye, Belek, Boğazkent ve Manavgat- Denizkent bölgelerini içeren 30 kilometrelik kumsalda, EKAD, 23 yıldır caretta carettaların mayıs-ekim ayları arasında yuvalama, yavruların denize ulaştırılması, koruma ve kayıt altına alınması gibi görevleri üstleniyor.

EN BÜYÜK SORUNLAR

EKAD bünyesinde Türkiye'nin birçok üniversitesinden, ağırlıklı biyoloji bölümü olmak üzere gönüllü öğrenciler her yıl bu çalışmalara katılıyor. En büyük sorunlar olarak ise kumsala yakın tesislerdeki ışıklandırmalar, kumsalı kullanan tatilcilerin bıraktığı plastik, teneke, cam şişe ve poşet gibi atıklar, kumsala traktör ve benzeri araçlarla girilip yuvaların ezilmesi ile başıboş köpekler tarafından yuvaların kazılıp yumurtaların yenmesi olarak sıralandı. Sahilde yuva yapmaya çıkan caretta carettaların izleriyle traktör izlerinin karıştığı görülüyor.

HER GÜN 04.00'TE KALKIP, YUVALARI BELİRLİYORLAR

Kampta çadırlarda kalan görevli ve gönüllüler, her gün saat 04.00'te uyanıp, saat 09.00-10.00'a kadar 30 kilometrelik sahili ekipler halinde tarayıp, yuvaları tespit ediyor. Her birine tarih ve numarası yazılı çubuklar bırakıp, yuvanın üst kısmına gömdükleri pinpon topuyla işaretliyorlar. Yumurtaların yuvadan çıkma günü geldiğinde de yuvalar kazılıp kontrol ediliyor ve çıkamayan diğer yavrular da gönüllüler eliyle denize ulaştırılıyor.

23 YILDIR HER YAZ BU KUMSALDALAR

EKAD Başkanı Hacettepe Üniversitesi'nden Dr. Ali Fuat Canbolat, kumsalın bir bölümünün Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na, diğer bölümünün de Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olduğunu kaydetti. Bu iki kurum ve bölgedeki turizmcilerle iş birliği içerisinde 23 yıldır çalışmalarımızı sürdürüyoruz" dedi.

YUVA SAYISI GEÇEN YILKİNİ GEÇECEK GİBİ GÖRÜNÜYOR

Geçen yıl kumsalda 3200 yuva oluştuğunu ve tüm yılların rekoruna ulaşıldığını açıklayan Dr. Canbolat, “Sadece Belek için değil, tüm Türkiye ve Akdeniz için de rekor oldu. Çünkü bu sayılara Türkiye'de hiçbir kumsalda ulaşılmıyor. Bu yıl da sezon çok hızlı başladı ve şu an 2 binin üzerinde yuvamız var. Yuvalamalar temmuz sonuna kadar devam edecek ve yaklaşık 1 ay var. Muhtemelen 3 bini rahatlıkla geçecek. Minimum bin yuva daha oluşur ve geçen yılı geçeceğini tahmin ediyoruz" diye konuştu.

İKİ SAHİL TOPLAMI 55 KİLOMETRE

Belek kumsalı haricinde bu yıl Manavgat Kızılot sahilinde de deniz kaplumbağaları koruma çalışmasını, EKAD olarak ilgili kurumlarla iş birliği içerisinde üstlendiklerini belirten Dr. Canbolat, Kızılot bölgesindeki yuva sayısının da bini aştığını kaydetti. Belek ve Manavgat'taki toplam çalışma sahasının 55 kilometreyi aştığını dile getiren Dr. Canbolat, Belek'te 35, Denizkent'te 6, Kızılot'ta 7 gönüllüyle bu yılki çalışmaların sürdürüldüğünü anlattı.

YANLIŞ BİR ALGI OLUŞTU

Caretta caretta'ların yuva sayısındaki artışla ilgili yanlış bir algı oluştuğuna da dikkat çeken Dr. Canbolat, “Buna maalesef bilim insanlarımızın da katkısı var. Nedeni şu; 23 yıl önce biz burada 350-400 yuva kaydı yapıyorduk, şimdi 3 bin 200'lere çıktık. Neredeyse 10 katı artış var. Bunun tamamını koruma çalışmalarına bağlamamız doğru olmaz. Mutlaka koruma çalışmalarının katkısı var ama bu seviyede olmaz, 10 katı şekilde yuva sayısının artışı söz konusu olamaz. Bunun yüksek olasılıkla küresel ısınmayla alakası olmalı" dedi.

KÜRESEL ISINMANIN ETKİSİ

Deniz kaplumbağalarının sadece Türkiye, Yunanistan veya Kıbrıs kıyılarında yuva yapmadığını dile getiren Dr. Canbolat, “Bir de Kuzey Afrika popülasyonu var. Kişisel tahminim, küresel ısınmaya bağlı olarak Kuzey Afrika'daki deniz kaplumbağalarının yavaş yavaş kuzeye, bizim ve Yunanistan kıyılarına doğru geldiği yönünde" diye konuştu.

SICAKLIK ARTTIKÇA KUZEYE GÖÇ EDİYORLAR

Son yıllarda Ege kıyılarında da yuvalar görülmeye başladığını söyleyen Dr. Canbolat, “Örneğin, Kuşadası'nda arkadaşlarımızdan aldığımız bilgilere göre yılda 2-3 yuva kaydı oluyor. Takip edildiği için bunu biliyoruz. Edilmeyen bölgeler var ve mutlaka oralarda da oluyordur. En azından önceki yıllarda duymadığımız yuva haberlerini şimdi duymaya başladık. Yavaş yavaş Ege sahillerine de çıkacak. Çünkü deniz kaplumbağaları göç eden canlılar, burası çok sıcak geldiği zaman Ege'ye, belki çok uzun yıllar sonra Karadeniz'de yuva yapacaklar" dedi.

PANDEMİ YUVA DAĞILIMINI DEĞİŞTİRDİ

Yuva sayısındaki artışı pandemiye bağlamanın da doğru olmayacağını savunan Dr. Canbolat, şunları söyledi:

“Çünkü bu hayvanlar zaten çiftleşiyor. Çiftleşme zamanları mart sonu, nisan, mayıs gibi. Bunlar çıkıp yumurta bırakacak. Toplam yuva sayısında artışı pandemiye bağlamak doğru değil. Ama geçen yıl tespit ettik, turizm tesisleri 15 Temmuz'dan sonra açıldı. O nedenle tesislerin önündeki yuva sayısında artış oldu. Yuvaların 30 kilometrelik alandaki dağılımı değişti. Çünkü tesisler kapalı, ışıkları yoktu ve hayvanlar oraya gidip rahatça yuva yapabildiler."

120 BİN YAVRUDAN MAKSİMUM 500'Ü ERGİNLİĞE ULAŞABİLİYOR

Caretta caretta neslinin devamı için önemli bir bilgi de paylaşan Dr. Canbolat, geçen yıl 3 bin 200 yuvadan denize ulaşan 120 bine yakın yavrudan maksimum 500'ünün ergin bireyliğe ulaşabileceğini vurguladı. Dr. Canbolat, “Hepsinin yaşaması, ergin bireyliğe ulaşması mümkün değil. Bin yumurtadan ancak 2-3 ergin birey oluşabiliyor. Yani 120 bin yavru gitti denize, inanılmaz bir rakam gibi geliyor ama yumurta ve yavru döneminde deniz kaplumbağalarında ölüm oranı çok yüksek. Zaten kumsalda yüzde 50'ye yakın kayıp oluyor. En azından Belek kumsalı için bunu net olarak söyleyebiliriz. Bir de denize gittiğinde bir sürü avcıları var" dedi.

DHA