Çocukluk çağı obezitesi tüm dünyada en önemli sağlık sorunlarından biri olarak gösteriliyor. Ülkemizde, TÜİK verilerine göre, 15 yaş üstü bireylerde obezite oranı 2008 yılında %15.2 iken ciddi bir artış ile 2014 yılında bu oran %19.9’a ulaşıyor. Obez çocukların üçte biri yetişkinlik dönemlerine de obez olarak devam ediyor. Ebeveynlerden birindeki obezite varlığı, çocuktaki obezite riskini 2-3 kat, her iki ebeveyndeki obezite varlığı ise çocuktaki obezite riskini 15 kata kadar artırıyor. Bu nedenle ailelerin bilinçlenmesi çocukların sağlığında büyük önem taşıyor. Memorial Antalya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Mümine Türksoylu çocuklarda görülen obezite nedenleri hakkında bilgi verdi.

Çocuklarda obeziteye birçok etken neden oluyor

Obezite terimi fazla yağ anlamına gelmektedir. Yiyeceklerle alınan ve harcanamayan fazla kaloriler vücutta yağ olarak depolanır ve artan yağ oranları obeziteye neden olur. Çocukluk çağı obezitesinde çevre, genetik, endokrin, aile, toplum ve okul gibi birçok faktörün etkileşimi rol oynamaktadır. Ebeveyn beslenmesi, stres, depresyon, bağırsak mikrobiyatasının özellikleri çocuklardaki yeme davranışlarını etkiler. Şekerli tatlandırılmış içeceklerin kullanımının artması, tatlı atıştırmalıklar, büyük porsiyonlar ve yüksek glisemik indeksli yiyecekler gibi artan kalori tüketimi obezitenin gelişimine katkıda bulunmaktadır.

Çocukların odasındaki televizyon obeziteye yol açıyor

Artan kalori alımına ek olarak azalan fiziksel aktivite, televizyon, bilgisayar, telefon ve tablet başında geçirilen zamanın fazla olması kilo aldırmaktadır. Televizyon izlemek için harcanan zamanın ve çocuğun yatak odasında televizyon bulunmasının, çocuklarda ve ergenlerde obezite varlığı ile doğrudan ilişkili bulunmuştur. Elektronik oyunların kullanımı da çocukluk döneminde obezite ile ilişkilendirilmiştir. Çocukların zamanlarının büyük çoğunluğunu okulda geçirmeleri nedeniyle okuldaki beslenme biçimi ve hareketlilik düzeyi de obezite gelişimine etki etmektedir.

Birçok hastalık için zemin hazırlıyor

Obez çocuklarda zamanla yükselen insülin düzeyi insülin direncine neden olur ve önlem alınmazsa Tip 2 diyabet hastalığına yol açmaktadır. Obezite ayrıca yüksek kan basıncı, kan kolesterol düzeylerinde anormallik ve yüksek trigliserit seviyelerine sebep olarak kardiyovasküler hastalıklar için risk oluşturur. Obeziteye bağlı karaciğer yağlanması da çok sıklıkla görülmektedir. Basit bir yağlanmadan siroza kadar değişebilen rahatsızlıklar söz konusudur.

Psikolojik olarak sağlıksız bir ergenlik geçiriyorlar

Obezite, çocuklarda uyku apne sendromuna neden olur. Çocukluk çağı obezitesinin astım ile ilişkili olduğu da gösterilmiştir. Kızlarda ergenliğin erken başlamasına ve bunun sonucu olarak boyunun kısa kalmasına neden olabilir. Ergen kızlarda ise adet düzensizliği, akne ve kıllanma artışı ile seyreden polikistik over sendromu gelişmesi görülebilir. Çocukluk çağı obezitesinin; çocuklarda zayıf özsaygı, yüksek kaygı düzeyi, depresyon ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin azalması gibi psikososyal sonuçları vardır. Obez çocukların zorbalık ve ayrımcılık kurbanı olma olasılığı daha yüksektir.

Ailelerin rol model olduğu unutulmamalı!

Çocukların dengeli ve sağlıklı beslenmeleri için aile ortamında da bu düzenin benimsenmiş olması gerekir. Yetişkinlerin sağlıksız beslendiği bir sofrada çocuklardan sağlıklı beslenmeleri ve bunu sürdürebilmeleri beklenemez. Yetişkinlerin birer rol model olduğu unutulmamalıdır. Yalnızca beslenme odaklı bir düzen oluşturulmamalı, fiziksel aktivite yaşamın bir parçası haline getirilmelidir. Eğer çocukların sevdiği bir spor dalı mevcutsa bu yönde desteklenmeli, motive edilmelidir. Düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme ile çocukların yaşamları daha düzenli hale gelir ve bu durum okul başarılarına da yansımaktadır.

Çocuğun kişisel özelliklerine göre spor dalı seçilmeli

Fiziksel aktivite hedefleri çocuğun yaşı, fiziksel aktivite türü ve egzersiz toleransı ile belirlenmelidir. Küçük çocuklarda açık hava oyunları da dahil olmak üzere yapılandırılmamış fiziksel aktivite teşvik edilirken, büyük çocuklar okul sonrası spor gibi yapılandırılmış fiziksel aktivitelere katılmaya teşvik edilmelidir. Ayrıca ekrana bakmak 2 yaşından büyük çocuklar için günde 2 saatten az olmalı, 2 yaşından küçük çocuklarda ise bundan tamamen kaçınmalıdır. Uyku süresinin kısalması ve obezite arasındaki gösterilmiş bağlantı nedeniyle iyi ve yeterli miktarda uyku çok önemlidir.