BİNLERCE YILLIK ‘YILBAŞI’ MİRASI

Mustafa Kozak

31.12.2024 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

31.12.2024 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

2024 emekliler yılını, günahları ve sevaplarıyla geride bıraktık. Yeni bir yıla girdik. Bu yılın adını henüz koymadık. Belki 2025, yapılan zamdan memnun kalmayan asgari ücretliler yılı olarak ilan edilebilir. Belki de “açılım yılı” olur. Bunu zaman gösterecek. Öte yandan yeni yılı kimi evinde, kimi dışarıda eğlenerek karşıladı. Bazıları ise yeni yılı, Hristiyanların bir ürünü olduğunu öne sürerek kutlamalara katılmadı. Oysa yeni yıl kutlamaları bir Hristiyanlık geleneği değildir. Bu kutlamalar, bugün kan, gözyaşı ve şiddetle anılan Orta Doğu’daki Mezopotamya, Mısır ve Anadolu uygarlıklarının eseridir.

***

Akşam Gazetesi’nde çalıştığım dönemde, Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin müdürlüğünü yapan Prof. Dr. Tuncay Neyişçi’yi sık sık ziyaret ederdim. Bir keresinde, yılbaşı kutlamalarından Noel ağacına kadar birçok geleneğin nasıl doğduğunu anlatmıştı. Tuncay Hoca, bu kutlamaların kökenlerini geçtiğimiz günlerde sosyal medya hesabından paylaştı. Çünkü bu konuda tartışmalar bitmek bilmiyor. Ben de buradan paylaşmak istedim.

***

Mezopotamya’da birçok ilke imza atan Sümerliler gibi, Mısırlılar da astronomiye çok meraklıydı. Yılbaşı kutlamalarının tarihi işte bu uygarlıklara kadar uzanıyor. Kuzey yarımkürede 21 Aralık günü en uzun gece yaşanır. O gün, Orion kemerini oluşturan üç yıldızı birleştiren çizgi, Sirius yıldızının üzerinden geçerek güneşin doğacağı noktayı işaret eder. 22, 23 ve 24 Aralık tarihlerinde üç gün boyunca güneş aynı noktadan doğar. Ne gece, ne de gündüz süresi değişir, sabit kalır. 25 Aralık ile birlikte gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar. Bu, baharın gelmekte olduğunun ilk işaretidir.

***

İsa Peygamber’in doğum günü olarak bilinen 25 Aralık, aslında 5 bin yıldan beri Mısır’dan başlayarak güneşin, ışığın, bereketin ve gücün simgesi olarak kutsanmıştır. Mısır mitolojisinde Sirius yıldızı, İsis ya da Nil yıldızı olarak anılır. Sirius yıldızının gökyüzünde görünmediği 70 günlük sürenin ardından, yaz gündönümünde yani 21 Haziran’da, doğuda şafak vakti güneşle birlikte yeniden görünmesi bu önemi kazandırmıştır. Bu olay, 3 bin 300 yıl önce 21 Haziran’a denk gelirken günümüzde 5 Ağustos’ta yaşanıyor. Bu göksel olay, Nil Nehri’nin taşmaya başlamasıyla örtüşür ve bu nedenle Mısır’da yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilmiştir.

***

Kullandığımız Gregorien takvimindeki ilk aya İngilizce “January” adının verilmesi, Roma kültüründeki başlangıç ve kapı tanrısı Janus’un isminden gelmektedir. Mısır mitolojisinde Osiris ve İsis’in oğlu olan Güneş Tanrısı Horus, bir bakireden doğmuş, çarmıha gerilmiş, vaftiz edilmiş, öldükten sonra üç gün sonra dirilmiş, mucizeleri ve 12 havarisi olan ilk kral ve ilk güneş tanrısı olarak bilinir. Meraklıları, ***

Horus’un nitelikleri ile Hz. İsa’nın nitelikleri arasındaki benzerlikleri fark etmiştir. Farklı kültürlerde farklı krallar ve tanrılar da benzer niteliklere sahiptir. Örneğin, Lübnan, Suriye ve eski Fenike topraklarının Güzellik Tanrısı Adonis; Hindistan ve İran’dan yayılan, Yunan ve Roma’yı da etkilemiş olan Işık Tanrısı Mithra; Anadolu’nun üzüm, şarap ve tiyatro tanrısı Dionisos; Frigya’nın bitki örtüsü tanrısı ve Ana Tanrıça Kibele…

***

Öte yandan 25 Aralık’ta İsa Peygamber’in doğduğuna ilişkin inançlar da gerçeği yansıtmıyor. Prof. Dr. Tuncay Neyişçi, Hz. İsa’nın temmuz ya da ağustos ayında doğmuş olabileceği yönünde görüşlerin yoğunlaştığını belirtiyor. 25 Aralık tarihinin kökeni ise 1700 yıl öncesine dayanıyor. Doğu Roma İmparatoru Konstantin, Hristiyanlığı resmi din olarak kabul ettiğinde, eski pagan inanışının sevilen Saturnalia kutlamalarıyla örtüşmesi amacıyla 25 Aralık tarihini Hz. İsa’nın doğum günü olarak benimsedi. Bu karar, Hz. İsa’nın doğumundan 325 yıl sonra Anadolu’daki İznik Konsili’nde alındı.

KUTU

YILBAŞI AĞACININ HİKAYESİ

Yılbaşı ağacı konusuna gelince: Bu geleneğin de Hristiyanlıkla bir ilgisi yoktur. Özel günlerde ağaç süsleme geleneği Sümerlilere kadar uzanıyor. Bugünkü ağaçlara çaput bağlayarak dilek tutma geleneği bile binlerce yıl öncesinden gelen bu kültüre dayanıyor. Mezarlıklara servi ağacı dikilmesi de yine binlerce yıllık bir geleneğin devamıdır. Mutlu yıllar!

BİR CEVAP YAZ

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (0 Yorum)

BİNLERCE YILLIK ‘YILBAŞI’ MİRASI

Mustafa Kozak

BİR CEVAP YAZ

Diğer Yazıları

ONLİNE ALIŞVERİŞTE GÜMRÜK ÇİLESİ!

UNUTULAN KAHRAMANLAR

ÖMÜR BİTER YOLLAR BİTMEZ

SİYASETTE EZBERLERİ BOZAN GELİŞMELER

YAT LİMANI İÇİN TEHLİKE ÇANLARI

DOLANDIRICILARI KİM DURDURACAK?

ALTININ SALTANATI

"SOLDA BİTMEYEN KAVGA"

DONALD TRUMP’IN 'GAZZE' STRATEJİSİ

BÜYÜK HEDEFLER ZORLU GERÇEKLER

ÇALINAN MOTOSİKLET 23 YILDIR ARANIYOR!

TARIMIN KADERİ SURİYELİLER Mİ?

SİLKELENME ZAMANI

ANTALYA PİYAZI

ADLİYEDE GÜVENLİK ZAFİYETİ OLMAZ

ORMANLIK ALANLAR KAMERAYLA İZLENMELİ

ORTA DİREK

ORTA DİREK

SATILAMAYAN EV YENİ GELİR KAPISI!

MERMERLİ PLAJI

BERBERDEN AL HABERİ!

GOLANI’NİN YENİ İMAJI

YENİ YIL SEVİNCİ KABUS OLMASIN

O BİR EKONOMİST

ZEYTİNKÖY KARAKOLLA HUZURA KAVUŞUR MU?

BEŞAR ESAD’DAN BOZKURT HEYKELİNE

ANTALYA İHMALE GELMEZ

EDS KORKUSU ŞİMDİDEN BAŞLADI

EL TÜRKO’NUN HAPİSHANESİ: CECOT

‘BÜLÜÇ KAVŞAĞI’ NEDEN OLMASIN?

VASİYETİMDİR

ARKEOLOJİNİN ALTIN ÇAĞI

TAM 39 YIL ÖNCE TÜRKİYE'DE AIDS

TECAVÜZCÜLERE ‘HADIM’ CEZASI

KİM BU TRUMP?

SİYASET SANATI VE İKTİDAR

YARGI BAĞIMSIZLIĞI

BELEDİYELER İMAR BARIŞINI TANIMIYOR

FETÖ’NÜN MİRASI

ANTALYALI SEDAT PEKER

KANUN KAÇAKLARI NEREDE SAKLANIYOR?

YAĞMURDAN KAÇARKEN DOLUYA TUTULMAK

ÖLÜM SOKAĞI

BİZİM SOKAKLAR

VADEDİLMİŞ TOPRAKLAR HEZEYANI

YAVRU VATAN: KIBRIS

ALTIN PORTAKAL

BİLDİKLERİNİ NEDEN ANLATMIYORLAR?

15 TEMMUZUN GİZLİ KAHRAMANLARI

BÖCEKLERİN HAYRATI

ÇEKME DEĞİL ÇÖKME KARAVANLAR

CENEVİZ KOYU’NDA BAYRAM

DUYMAK İSTEMEDİĞİMİZ HABERLER

TELEFERİK DAVASI

YASTIKALTI DEĞİL YALIALTI

ANTALYA YANIYOR

BÜTÜN FELAKETLER NEDEN BİZİ BULUYOR?

BAŞIBOŞ HAYVANLARI UYUTMAK ÇÖZÜM MÜ?

BUGÜNKÜ DÜZENDE ‘GAZETECİ’ OLMAK

ANTALYA’NIN BİSİKLET KARNESİ

İYİLER VE KÖTÜLER

ULAŞIMDA FİYATLAR 2 YILDA 4’E KATLANDI

ANTALYA’DA KADIN DEVRİMİ

TRAFİKTE CANAVARLAŞIYORUZ

TUTTUĞUN ELİNDE KALIYOR

MİLLET DELİ GİBİ ALIŞVERİŞ YAPIYOR

BU KARA DÜZEN NE ZAMAN BİTECEK

KENDİSİ ‘MELEK’ OLDU ORGANLARI İSE UMUT

MİLLETSİZ ORMAN

BOYKOT

TELEFERİK SORUŞTURMASI

BOĞAÇAYI’NDAKİ HEDEF

LİYAKAT

RÜŞVETÇİ GAZETECİLER!

31 MART'IN KAZANANI 'KADINLAR'

KUZEY KORE’NİN 'KOT' KORKUSU