TÜBİTAK, yapay zekanın Türk gibi düşünmesini sağlayacak
TÜBİTAK tarafından geliştirilmeye başlanan ‘Türkçe Büyük Dil Modeli’ ile yapay zekanın Türkçesinin geliştirmesine katkı sağlanacak, Türk gibi düşünmesine altyapı oluşturulacak.
TÜBİTAK tarafından geliştirilmeye başlanan ‘Türkçe Büyük Dil Modeli’ ile yapay zekanın Türkçesinin geliştirmesine katkı sağlanacak, Türk gibi düşünmesine altyapı oluşturulacak.
Yapay zekanın gelişimi ve yayılması, diğer teknolojik
ilerlemeleri geride bırakarak özellikle üretken yapay zeka ve büyük dil
modelleri gibi alanları içine alarak bugüne kadar görülmemiş bir hızla
ilerlemeye başladı.
Bu durumun, mevcut paradigmalara ve çözümlere büyük etki
yapacağı ve geleneksel yapay zeka çözümlerinin etkinliğini azaltarak bu alanda
çözümler sunan teknoloji sağlayıcılarının rekabet gücünü zayıflatacağı
öngörülüyor.
Dünyadaki büyük teknoloji firmalarının geliştirdiği
çözümlerle tekelleşmesi ve bu alanda diğer ülkeleri bağımlı hale getirmesi
ihtimaline karşı ise üretken yapay zekanın Türkiye'de etkin kullanılması, bu
teknolojileri geliştiren ve alanında yurt dışı bağımsızlığı kazanmış bir
ekosisteme sahip olunması, Milli Teknoloji Hamlesi açısından kritik önem
taşıyor.
YAPAY ZEKADA TÜRKÇE
KAYNAK SINIRLI
Yapay zekanın kullandığı kaynak dil, kültürel etki
bakımından da hayati önem taşıyor. Dil modellerinin önyargıları içerebilmesi ve
bu modeller aracılığıyla kültüre yabancı önyargılar girebilmesi riski, bu
teknolojiye yönelik çalışmaların önemini artırıyor.
Dünyada yaygın şekilde kullanılan büyük dil modelleri
eğitilirken Türkçeye yeterince yer verilmemesi önemli risklerden biri olarak
görülüyor. Meta'nın modelinde ilk 16 dil içinde Türkçe kendine yer bulamazken
OpenAI modelinin eğitiminde Türkçe kaynaklar yalnızca yüzde 0,16 oranında
kullanılıyor.
Chat GPT'de yazılan kodların yoğunlukla Anglo-Sakson
dillerinden gelmesi, yapay zekanın verdiği yanıtlar ve sağladığı bilgilerde bu
kültürün dünya görüşünün kullanıcılara sunulması dikkati çekiyor.
Dolayısıyla çocukların bu dil modelleriyle etkileşim kurması,
Türk kültür, örf, adetlerinde yer almayan birçok unsurla tanışıp kültürel
yozlaşmanın bir parçası olması riskini barındırıyor.
TÜBİTAK'IN MODELİ
YAPAY ZEKANIN DAĞARCIĞINI GELİŞTİRECEK
Bu noktada TÜBİTAK BİLGEM tarafından çalışmaları yapılan
"Türkçe Büyük Dil Modeli" stratejik önem taşıyor. Kurum, bu alanda
"temel model" geliştiren ilk ve tek kurum olarak diğerlerinden
ayrışıyor.
Böylece, Türkçeyi iyi konuşmasının yanı sıra Türk kültürünü
ve hassasiyetlerini de taşıyan bir model kullanıma hazırlanıyor.
Temel model, yapay zeka alanında, geniş bir veri seti
üzerinde önceden eğitilmiş ve genel dil yapısını, sözcüklerin ve cümlelerin
nasıl kullanıldığını öğrenmiş bir model olarak tanımlanıyor.
Bu model, belirli bir dilin veya birden fazla dilin geniş bir
kapsamını içeren verilerle eğitiliyor. Örneğin, bir Türkçe temel model,
internette bulunan Türkçe metinler, kitaplar, makaleler ve daha fazlasını
içeren verilerle eğitilebilirken bu eğitim sürecinde model, dilin temel
kurallarını ve dil bilgisini öğrenerek, kelime dağarcığını zenginleştiriyor.
"Türkçe Büyük Dil Modeli" sayesinde, Türk örf ve
adetlerini de içeren Türkçe verilerle zenginleştirilecek yapay zeka,
Türkiye'nin hassasiyetlerine hakim olacak, yeni teknolojiler ve uygulamalarla
genç nesilde oluşabilecek kültürel yozlaşmanın önüne geçilmesine katkı
sağlayacak.
TÜRKÇEYE ÖZGÜ
"TOKENİZER" GELİŞTİRİLDİ
Türkçe büyük dil modelinin geliştirilmesi için internet ve
dijital kaynaklardan toplanan Türkçe metinlerle bir veri havuzu oluşturma
çalışmaları devam ediyor.
Bu proje kapsamında açık kaynaklı büyük dil modelleri
üzerinde çalışmalar yapılıyor. Kaliteli bir Türkçe dil modeli oluşturmak için
Türkçe'nin inceliklerini göz önünde bulunduran bir ön işleme aşaması geçirildi
ve uygun derin öğrenme mimarisi seçildi.
Ayrıca, Türkçeye özgü bir "tokenizer"
geliştirilerek, bu açık kaynaklı büyük dil modellerinin Türkçede etkin şekilde
kullanılması sağlandı. Bu mimarinin parametre sayısı ve kullanılacak veriye
oranı belirlendikten sonra model eğitimine başlandı.
Çalışmalar kapsamında eğitim süreci yakından takip
edilirken, modelin farklı doğal dil işleme alanlarında (soru/cevap, özetleme,
dil üretme, metin sınıflandırma gibi) farklı başarı metrikleriyle
değerlendirilerek en iyi haline getirilmesi üzerinde duruluyor.
Atılan adımlarla Türkçesi gelişmiş, Türkiye'nin
hassasiyetlerine hakim yapay zekanın, genç nesilde oluşabilecek kültürel
yozlaşmanın önüne geçilmesine de katkı sağlaması hedefleniyor.
AA
Türkiye ve dünya genelinde son dönemlerde navigasyon kazalarının arttığına dikkat çeken Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Güncellenemeyen ya da sinyal kayıpları yaşayan bu cihazlar, ciddi sorunlara yol açabiliyor. Sürücülerin sadece navigasyona odaklanması, tehlikeli sonuçlar doğurabiliyor” diye açıkladı.
Türk Hava Kurumu (THK) Üniversitesi Uçak Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mecit Yaman, yapay zekayı da kullanarak geliştirdikleri projeyle termal akımla havalanacak insansız hava araçlarının (İHA) daha az enerjiyle daha uzun süre gökyüzünde kalmasını hedeflediklerini söyledi.
Antalya Teknokent Yapay Zeka ve Oyun Teknolojileri Hızlandırma Programı Projesi kapsamında Yapay Zeka ve Oyun Teknolojileri Demoday Programı düzenlendi. Bu alanda 1 yıl süren eğitimlere katılan 35 genç girişimci çalışmalarıyla ilgili sunumlarını gerçekleştirdi.
TÜBİTAK tarafından geliştirilmeye başlanan ‘Türkçe Büyük Dil Modeli’ ile yapay zekanın Türkçesinin geliştirmesine katkı sağlanacak, Türk gibi düşünmesine altyapı oluşturulacak.
Bayraktar KALKAN DİHA (Dikey İniş Kalkışlı İnsansız Hava Aracı) 30. uçuşunda gerçekleştirilen sistem tanımlama testlerini başarıyla tamamladı.
HAVELSAN tarafından geliştirilen milli yazılım çözümleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile bağlı kurumların veri depolama ve transfer süreçlerinde görev yapacak.
Baykar tarafından milli ve özgün olarak geliştirilen Bayraktar TB3, bir test uçuşunu daha başarıyla tamamladı. Milli SİHA, bu defa ‘Tam Yükte Kalkış - İniş Performans Testi’ni geçti.
Baykar’ın milli ve özgün olarak geliştirdiği Bayraktar TB3 SİHA, sınıfında dünyanın en iyisi olan yerli elektro-optik sistem ASELFLIR-500 ile yaptığı ilk uçuş testini başarıyla tamamladı.
Baykar tarafından yerli ve özgün bir şekilde geliştirilen Bayraktar TB3 İnsansız Hava Aracı, 23. uçuş denemesini de başarı ile sonuçlandırdı.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığının sahip olduğu 12 denizaltının en modernlerinden biri olan TCG Preveze, limana uğramaksızın 50 gün su altında görev yapabiliyor.
© Copyright © 2022 Lider Gazete, Sitemizde bulunan yazı, video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır. İzinsiz veya kaynak gösterilmeden kullanılamaz