Öncelikle deflasyon, yani borç deflasyonunu tanımlayarak başlayalım. Borçlanarak kazanılmış olan varlıkların değerlerinin düşmesi sonucunda varlık/yükümlülük dengesinin varlıklar aleyhinde değişmesidir.
Kripto para borsasının kullanımının artmasından dolayı tamlamaları oraya ait kelimeler ile yapacağım. Örneğin kaldıraç, panik satış ve nakitte kalma. Şimdi buyrun yazıya...
***
Çok basit bir şekilde anlatacağım. Almak istediğiniz 1.500.000₺ tutarında bir ev var. Elinizde bulunan nakit 500.000₺. 1.000.000₺ kredi kullanıp evi almayı planlıyorsunuz. Bu plana sadık kalıp evi aldığınızı varsayarak ilerleyeceğiz.
***
Yani net varlığınız 500.000₺, borç 1.000.000 ve 1.500.000₺ fiyatında ise varlık değerimiz bulunuyor. Kripto borsasında bu işleme kaldıraç adı veriliyor. Elinde bulunmayan miktarla hedeflenen üründe alım gerçekleştirmek için borçlanarak risk ile alımı desteklemek diye belirtebiliriz.
***
Son durumda kaldıraç 500.000₺ ile 3x (3 katı) kadar yatırım yaptınız. Şimdi bu yatırımı değerlendirme kısmına geçiyoruz. 1.500.000₺ olan evi maksimum 5-6 bin liraya kiraya verebilirsiniz.
***
Kullanılan kredi miktarının aylık ödeme tutarı güncel faiz oranları ile minimum 16.000₺’dir. Bu risk işlemine girilmesinin 2 motivasyonu vardır.
***
1- Fiyatlardaki yükselmenin devam edileceğini ön görerek 1-2 sene sonra bu evin fiyatının 5-6 milyon ₺’ye kirasının ise 12-13 bin ₺’ye çıkması. Bu yatırım net bir spekülasyon içerir.
***
Ne diyorsun hocam daha net söyle diyenler için şunu diyelim: Sahip olunan varlığın dönemsel fiyat değişimlerinden kazanç sağlamayı amaçlıyordur.
***
Tabi buna göre en fazla 2 yıl zorluk çekecek ardından yükselişten faydalanarak evi satıp krediyi ödeyerek kâr kısmını cebine koyacak. Ki bu yöntem son 2 yıl içerisinde Türkiye’deki her bölgede yüzde 100’de 100 tutmuştur.
***
Bunu ise Covid-19’da neredeyse konut değerinin yüzde 90’ına kadar kredi verilmesi de büyük ölçüde tetiklemiştir. Bu bilgiyi ise TCMB Konut Endeksi 2020 yılında 250.000 ile alınan 2 yıl önceki evin güncel konut değerinin 750.000₺ olarak -ki çok daha yüksek olduğu konusunda hem fikiriz- açıklamıştır.
***
İkinci motivasyon ise sanıyorum ki ülkemiz dışında pek görülen bir motivasyon kaynağı değildir
***
2- ₺ bazlı alım gücünün azalması nedeniyle taşınabilir ve taşınmaz üzerine yapılan yatırımlardır. Güven aracı olarak malı tercih eder yani. Kişiler resmi kurumlarca yüzde 70 bandına olan enflasyon verisinin bulunduğu bir ülkede yüzde 23’le GES’e girmeyip yüksek fiyatlı olmasına rağmen mala yatırım yapmaktadır.
***
SON SÖZ
Enflasyonun yüzde 70 olduğu hiçbir ülkede bankalar sürekli olarak yüzde 25-30 ile kredi vermeye devam edemez. Bunu öngören TCMB ise makroihtiyati önlemler ile kredi arzını kısıtlıyor.
