08.12.2023 - 09:00
YAYINLANMA25.04.2025 - 20:53
GÜNCELLEMESüslemecilik insanlık tarihi ile birlikte başlamış ve
insanların en doğal tutkusu olarak ortaya çıkmıştır. Türk süsleme sanatı
doğuşundan günümüze kadar çok geniş bir alana yayılmasına rağmen kendi kültür
ve sanat özelliklerini korumuştur. Bugün sizlere süslemenin en küçük yapı taşı
olan motiflerin başında gelen “altı köşeli yıldız” sembolünden bahsetmek
istiyorum.
***
Altı köşeli yıldız motifi biz Türklerin kadim çağlardan beri
kullandığı motifler arasındadır. Çok doğaldır ki motifler, insanların
bilinmeyenleri sorgulama gerekçesi sonucu çevrelerinde gelişen durumları
inançsal olay ve sembollere bağlama istekleri sonucunda gelişmiştir.
***
Bunlardan biri de altı köşeli yıldız motifidir. Aynı merkezden iki eşkenar üçgenin birbirine geçmesi sonucu meydana gelen motifin Türklerin inancına göre, alt ve üstte olan üçgeninin göğü ve yeri, iyiyi ve kötüyü, kadın ve erkeği, ateşi ve suyu temsil ettiğine inanılmaktadır.
***
Yapılan çalışmalar İslamiyet öncesi dönemden bu yana
kullanıldığını bize gösterir. Örneğin on ki hayvanlı Türk takvimi, Türk
boylarının tamgaları ve kaya resimleri altı köşeli yıldız motifinin o dönemde
belirgin olarak kullanıldığını kanıtlar niteliktedir. İslamiyet’in kabulü ile
birlikte yerleşik hayata geçen Türkler altı köşeli yıldız motifini farklı
anlamlarda ve eserlerde kullanmaya devam etmiştir.
***
Hz. Süleyman’ın mührü anlamına gelen Mühr-i ya da Mühr-ü
Süleyman ismiyle de bilinen bu motif, kuvvet ve kudret simgesi olarak kaftan,
sancak ve paralarda; muska, nazarlık ve tılsımlı gömleklerde; düşman
kuvvetlerinden korunmak için askerî objelerde; bolluk ve bereketi arttırmak
için tepsilerde, taş işçiliğinde; hastalıkları atlatmak için kullanılan şifa
taslarında; ölünün kabir azabından kurtulması ve ruhunun huzur içinde olması
için mezar taşlarında kullanılmıştır.
***
Türk İslam dünyasında da sıkça kullanılan motifimiz
Selçuklular Dönemi’nden günümüze kadar yapılan birçok mimarî ve sanatsal eserde
dikkati çekmektedir. Bunun en güzel örneklerini Antalya’mıza değer katan tarihi
yapılarda, özellikle camilerin kubbelerinde, tavan süslemelerinde, Mevlevihane
Müzesinde sergilenen birçok eserde ve ayrıca mezar taşlarında sıkça
görebiliriz.
***
Motifin özellikle dinî yapılarda çok sık kullanılmasının
nedeni, bu motifin bulunduğu yere şeytanın giremeyeceğine dair inançtan
dolayıdır. Bu bakımdan altı köşeli yıldız, Anadolu Selçuklu Dönemi başta olmak
üzere Beylikler ve Osmanlı Dönemi’nin mimarîsinde ve el sanatlarında güç ve
hikmeti simgelemek amacı ile süsleme unsuru olarak sıkça kullanılmıştır diyerek
özetleyebiliriz.
***
Sonuç olarak; geçmişten bugüne kutsal sayıldığı için
İslamiyet’te Mühr-ü Süleyman, Yahudilik ve Hıristiyanlık’ta Davud’un Yıldızı (
Star of David ) olarak bilinen altı köşeli yıldız, Yahudiler'den ve İsrail
Devleti’nden çok önce, bizde Anadolu’da kullanılmıştır. Anadolu Selçukluları,
Artukoğulları ve İlhanlılar'ın eserleri bunlara en güzel kanıtlardır.
***
Ne yazık ki bu motif bugün dünyada İsrail bayrağı ve Yahudi
sembolü diye bilinmektedir. Oysa ki Yahudiler’in altı köşeli yıldızı
kendilerine sembol ve bayrak yapmaları, Musevi Hazar Türkleri’nden dolayıdır.
SON SÖZ
Konuyu detaylı okuyup bilgi sahibi olmak isteyen okurlarıma
İdil Türeli’nin Türk Sanatında Altı Köşeli Yıldız isimli kitabını okumalarını
tavsiye ediyorum.
11.05.2025 - 00:11
22.04.2025 - 09:00
10.04.2025 - 09:00
25.03.2025 - 09:00
12.03.2025 - 09:00
01.03.2025 - 09:00
19.02.2025 - 09:00
15.02.2025 - 09:00
02.02.2025 - 09:00
23.01.2025 - 09:00
14.01.2025 - 09:00
06.01.2025 - 09:00
28.12.2024 - 09:00
18.12.2024 - 09:00
10.12.2024 - 09:00
04.12.2024 - 09:00
26.11.2024 - 09:00
19.11.2024 - 09:00
15.11.2024 - 09:00
06.11.2024 - 09:00
26.10.2024 - 09:00
02.10.2024 - 09:00
19.09.2024 - 09:00
07.09.2024 - 09:00
28.08.2024 - 09:00
18.08.2024 - 09:00
11.08.2024 - 09:00
30.07.2024 - 09:00
22.07.2024 - 09:00
13.07.2024 - 09:00
08.07.2024 - 09:00
24.06.2024 - 09:00
17.06.2024 - 09:00
03.06.2024 - 09:00
28.05.2024 - 09:00
20.05.2024 - 09:00
13.05.2024 - 09:00
06.05.2024 - 09:00
01.05.2024 - 09:00
17.04.2024 - 09:00
05.04.2024 - 09:00
21.03.2024 - 09:00
13.03.2024 - 09:00
06.03.2024 - 09:00
27.02.2024 - 09:00
21.02.2024 - 09:00
12.02.2024 - 09:00
01.02.2024 - 09:00
22.01.2024 - 09:00
15.01.2024 - 09:00
03.01.2024 - 09:00
18.12.2023 - 09:00
28.11.2023 - 09:00
22.11.2023 - 09:00
09.11.2023 - 09:00
06.11.2023 - 09:00
27.10.2023 - 09:00
20.10.2023 - 09:00
12.10.2023 - 09:00
08.10.2023 - 09:00
29.09.2023 - 09:00
20.09.2023 - 09:00
13.09.2023 - 09:00
06.09.2023 - 09:00
29.08.2023 - 09:00
26.08.2023 - 09:00
20.08.2023 - 09:00
15.08.2023 - 09:00
09.08.2023 - 09:00
01.08.2023 - 09:00
24.07.2023 - 09:00
19.07.2023 - 09:00
10.07.2023 - 09:00
03.07.2023 - 09:00
26.06.2023 - 09:00
24.06.2023 - 09:00
19.06.2023 - 09:00
12.06.2023 - 09:00
05.06.2023 - 09:00
20.05.2023 - 09:00
08.05.2023 - 09:00
26.04.2023 - 09:00
20.04.2023 - 09:00
12.04.2023 - 09:00
07.04.2023 - 09:00
01.04.2023 - 09:00
21.03.2023 - 09:00
14.03.2023 - 09:00
08.03.2023 - 09:00
31.01.2023 - 09:00
27.01.2023 - 09:00
21.01.2023 - 09:00
19.01.2023 - 09:00
11.01.2023 - 09:00
07.01.2023 - 09:00
31.12.2022 - 09:00
24.12.2022 - 09:00
19.12.2022 - 09:00
09.12.2022 - 09:00
02.12.2022 - 09:00
25.11.2022 - 09:00
17.11.2022 - 09:00
13.11.2022 - 09:00
10.11.2022 - 09:00
05.11.2022 - 09:00
29.10.2022 - 09:00
BİR CEVAP YAZ
E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir