PARTHENON’UN ACI HİKAYESİ

Mustafa Kozak

05.12.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

05.12.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

Uygarlığa beşiklik eden Anadolu topraklarında neredeyse kazma vurulan her yerden tarih fışkırıyor. Dağlarımız taşlarımız adeta açık hava müzesi gibi. Kimi zaman temel kazısı sırasında, kimi zaman yol çalışmaları sırasında, kimi zaman da tarla sürerken tarihi eserler karşımıza çıkıyor. Bazen yağmalanıp yurtdışına da kaçırılabiliyor. Sonra da bunların Türkiye’ye iadesi için tonla para harcayıp hukuki mücadele ediyoruz.

***

En ilginç iade olaylarından biri alt yarısı Antalya müzesinde bulunan milattan sonra 2’inci yüzyıla ait Yorgun Herkül heykelinin üst yarısının kaçırıldığı ABD’den iadesiydi. Antalya’daki Perge Antik Kenti’nde 1980 yılında bilimsel kazılar sonucu alt yarısı çıkarılan Yorgun Herkül Heykeli’nin, üst yarısı 1990 yılında ABD’nin Boston Güzel Sanatlar Müzesi’nde ortaya çıkmıştı. Uzun uğraşlar sonucu 2011 yılında Türkiye’ye iade edilen heykellin üst yarısı Recep Tayyip Erdoğan’ın uçağı ile yurda getirilmişti.

***

Antalya Müzesinde alt yarısı ile üst yarısı birleştirilen Yorgun Herkül heykelinin ilk görüntüsünü de ben çekmiştim. Heykelin alt yarısıyla üst yarısının buluştuğu o anla ilgili çektiğim fotoğraflar Akşam Gazetesi’nde manşetten yayınlanmıştı. O haberin ardından dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ile dönemin Perge kazılarının başkanlığını yapan Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu ve heykelin iadesi için mücadele eden sinema oyuncusu Salih Güney’in de aralarında bulunduğu çok sayıda kişinin katıldığı törenle Yorgun Herkül müzede teşhir edilmeye başlanmıştı.

***

Bizim gibi komşumuz Yunanistan da yurtdışına kaçırılan eserlerden yana dertli. Geçtiğimiz hafta Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis İngiltere’deydi. Programında İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile de bir görüşmesi vardı. Miçotakis gazetecilere yaptığı açıklamada İngiltere başbakanı ile yapacağı görüşmede Osmanlı İmparatorluğu döneminde Atina'dan İngiltere'ye götürülen "Elgin Mermerlerinin iadesini talep edeceğini açıklayınca iki ülke arasında kriz çıktı. İngiltere başbakanı Miçotakis’in randevusunu iptal etti. İki ülke arasında kriz yaratan Elgin mermerlerinin hikayesini anlatacağım burada…

***

Yunanistan’ın başkenti Atina’ya hakim bir tepeye milattan önce beşinci yüzyılda yani bundan 2 bin 500 yıl kadar önce Parthenon adı verilen bir tapınak inşa edilmişti. Atinalı devlet adamı Perikles tarafından Perslere karşı elde edilen zaferin anısına Atina şehrinin koruyucusu tanrıça Athena adına inşa edilen bu tapınak, “yukarı şehir” anlamına gelen Akropolis adı verilen bu tepedeydi. Akropolis tanrı ve tanrıçaların yaşadığı bir şehirdi. Burada inşa edilen Parthenon Tapınağı’nın üzerinde Yunan mitolojisiyle ile ilgili başta Athena olmak üzere çok sayıda heykel ve kabartmalar vardı. Ancak bu tapınak Hristiyanlığın kabul edilmesi üzerine milattan sonra 6’ıncı yüzyılda kiliseye çevrilmişti. Atina Osmanlı topraklarına katıldıktan sonra ise 1460 yılında kiliseden camiye dönüştürülen Parthenon, 17’inci yüzyılda ise mühimmat ve barut deposu yapılmıştı.

***

Osmanlı İmparatorluğu o yıllarda Venedik’le savaş halindeydi. Eski bir mabedin mühimmat deposuna dönüştürülebileceğini Venediklilerin düşünemeyeceği zannediliyordu. Ama öyle olmadı. 1687 yılında General Francesco Morosini komutasındaki Venedik ordusu tarafından Parthenon top ateşine tutuldu. Barutun da infilak etmesi sonucu Parthenon’da büyük bir patlama meydana geldi. Bombalı saldırıya uğrayan Parthenon harabeye döndü. Üzerindeki heykeller, kabartmalar da meydana gelen patlama nedeniyle zarar gördü. Bunun üzerine 19’uncu yüzyılın başlarında İngilizler, Osmanlı İmparatorluğu'nun izniyle Parthenon tapınağından hayatta kalan heykelleri çıkardı.

***

1801 yılında İngiliz elçisi Lord Elgin geriye kalan heykellerin yarısını, iddiaya göre Osmanlı devletinin izniyle, İngiltere’ye nakletti. Heykeller 1807’de Lord Elgin’in geçici müzesinde sergilendikten sonra 1817’de British Museum’a satıldı. O günden bu yana da Parthenoından götürülen eserler bu müzede teşhir ediliyor. Yunanistan ise 1980 yılından bu yana Parthenondan alınıp götürülen heykelleri Atina’ya geri getirmeye çalışıyor. Lord elgin tarafından İngiltere’ye götürüldüğü için bu mermerden yapılan eserlere “Elgin Mermerleri” deniyor.

***

Bu eserlerin Yunanistan’a ait olduğunu belirten Yunanistan Başbakanı Miçotakis Elgin Mermerleri için “Mevcut durum Mona Lisa'yı ortadan kesip iki ayrı yerde sergilemeye benziyor" diye açıklama yapınca, aklıma üst yarısı kaçırıldığı Amerika’dan Türkiye’ye iade edilip Antalya’da alt yarısı ile buluşan Yorgun Herkül’ün hikayesi geldi. Mona Lisa hiçbir zaman ikiye bölünüp götürülmedi. Ama ikiye bölünen herkülün yarısı ABD’ye kaçırıldı. Yıllar sonra geri getirilebildi. Dileriz ki Yorgun Herkül gibi tüm kaçırılan tarihi eserler ait oldukları topraklara iade edilir. Halen Türkiye’den yurtdışına kaçırılan binlerce eser var. Bunların iadesi için Antalya Tanıtım Vakfı Başkanı Yeliz Gül Ege de çok önemli çalışmalar yapıyor. Dilerizki aynı duyarlılığı tüm dünya gösterir, tarihi eser kaçakçılığı da sona erer.

BİR CEVAP YAZ

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (0 Yorum)

PARTHENON’UN ACI HİKAYESİ

Mustafa Kozak

BİR CEVAP YAZ

Diğer Yazıları

ONLİNE ALIŞVERİŞTE GÜMRÜK ÇİLESİ!

UNUTULAN KAHRAMANLAR

ÖMÜR BİTER YOLLAR BİTMEZ

SİYASETTE EZBERLERİ BOZAN GELİŞMELER

YAT LİMANI İÇİN TEHLİKE ÇANLARI

DOLANDIRICILARI KİM DURDURACAK?

ALTININ SALTANATI

"SOLDA BİTMEYEN KAVGA"

DONALD TRUMP’IN 'GAZZE' STRATEJİSİ

BÜYÜK HEDEFLER ZORLU GERÇEKLER

ÇALINAN MOTOSİKLET 23 YILDIR ARANIYOR!

TARIMIN KADERİ SURİYELİLER Mİ?

SİLKELENME ZAMANI

ANTALYA PİYAZI

ADLİYEDE GÜVENLİK ZAFİYETİ OLMAZ

ORMANLIK ALANLAR KAMERAYLA İZLENMELİ

ORTA DİREK

ORTA DİREK

SATILAMAYAN EV YENİ GELİR KAPISI!

MERMERLİ PLAJI

BİNLERCE YILLIK ‘YILBAŞI’ MİRASI

BERBERDEN AL HABERİ!

GOLANI’NİN YENİ İMAJI

YENİ YIL SEVİNCİ KABUS OLMASIN

O BİR EKONOMİST

ZEYTİNKÖY KARAKOLLA HUZURA KAVUŞUR MU?

BEŞAR ESAD’DAN BOZKURT HEYKELİNE

ANTALYA İHMALE GELMEZ

EDS KORKUSU ŞİMDİDEN BAŞLADI

EL TÜRKO’NUN HAPİSHANESİ: CECOT

‘BÜLÜÇ KAVŞAĞI’ NEDEN OLMASIN?

VASİYETİMDİR

ARKEOLOJİNİN ALTIN ÇAĞI

TAM 39 YIL ÖNCE TÜRKİYE'DE AIDS

TECAVÜZCÜLERE ‘HADIM’ CEZASI

KİM BU TRUMP?

SİYASET SANATI VE İKTİDAR

YARGI BAĞIMSIZLIĞI

BELEDİYELER İMAR BARIŞINI TANIMIYOR

FETÖ’NÜN MİRASI

ANTALYALI SEDAT PEKER

KANUN KAÇAKLARI NEREDE SAKLANIYOR?

YAĞMURDAN KAÇARKEN DOLUYA TUTULMAK

ÖLÜM SOKAĞI

BİZİM SOKAKLAR

VADEDİLMİŞ TOPRAKLAR HEZEYANI

YAVRU VATAN: KIBRIS

ALTIN PORTAKAL

BİLDİKLERİNİ NEDEN ANLATMIYORLAR?

15 TEMMUZUN GİZLİ KAHRAMANLARI

BÖCEKLERİN HAYRATI

ÇEKME DEĞİL ÇÖKME KARAVANLAR

CENEVİZ KOYU’NDA BAYRAM

DUYMAK İSTEMEDİĞİMİZ HABERLER

TELEFERİK DAVASI

YASTIKALTI DEĞİL YALIALTI

ANTALYA YANIYOR

BÜTÜN FELAKETLER NEDEN BİZİ BULUYOR?

BAŞIBOŞ HAYVANLARI UYUTMAK ÇÖZÜM MÜ?

BUGÜNKÜ DÜZENDE ‘GAZETECİ’ OLMAK

ANTALYA’NIN BİSİKLET KARNESİ

İYİLER VE KÖTÜLER

ULAŞIMDA FİYATLAR 2 YILDA 4’E KATLANDI

ANTALYA’DA KADIN DEVRİMİ

TRAFİKTE CANAVARLAŞIYORUZ

TUTTUĞUN ELİNDE KALIYOR

MİLLET DELİ GİBİ ALIŞVERİŞ YAPIYOR

BU KARA DÜZEN NE ZAMAN BİTECEK

KENDİSİ ‘MELEK’ OLDU ORGANLARI İSE UMUT

MİLLETSİZ ORMAN

BOYKOT

TELEFERİK SORUŞTURMASI

BOĞAÇAYI’NDAKİ HEDEF

LİYAKAT

RÜŞVETÇİ GAZETECİLER!

31 MART'IN KAZANANI 'KADINLAR'