Genel olarak çocukların 4-5 yaşlarında bağırsak kontrolünü kazandıkları gözlenmektedir. Enkoprezis, dört yaşından büyük çocuklarda kakanın tuvalet dışında uygun olmayan yerlere yapılması durumudur.
***
Zaman zaman çocuklar çeşitli sebeplerden dolayı kakalarını kaçırabilirler. Eğer bir çocuk 3 ay boyunca en az ayda bir kere kakasını kaçırıyorsa ve bu durum çocuğun hayatını, sosyal ilişkilerini kısaca işlevselliğini olumsuz olarak etkiliyorsa tedavi edilmesi gereken bir durum olarak değerlendirilir.
***
Çocuklarda enkoprezis, alt ıslatma (enürezis) kadar sık görülmese de her yüz çocuktan 1-4 tanesinde görüldüğü bilinmektedir. Kaka kaçıran çocukların yüzde beşinde altta yatan tıbbi bir sebep bulunurken diğer kısmında çoğunlukla altta yatan sebeplerin psikolojik olduğu düşünülmektedir.
***
Enkoprezis çocuklarda iki şekilde görülmektedir:
1. kabızlık ve taşmaya bağlı kaka kaçırma
2. kabızlığın olmadığı kaka kaçırma
***
Birincisinde, çocuk bebeklikten itibaren kabızlık yaşamaktır. Bağırsakta biriken dışkı bağırsakların hacim olarak genişlemesine sebep olmuştur. Bağırsakta ilerleyemeyen dışkı burada katılaşmış ve dışarı atılması daha da zorlaşmıştır. Kimi zaman bu zorlanma çocukta ağrıya da sebep olduğundan çocuk refleks olarak kakasını tutmayı öğrenmiştir.
***
Çünkü çocuk için kaka yapmak, ağrı ve acı verici bir eyleme dönüşmüştür. Çocuk ağrı ve acıdan kaçınmak için kaka yapmaktan kaçınmaktadır. Böylelikle çocukta bir kısır döngü meydana gelmiştir.
***
Bir süre sonra biriken dışkı çocuğun kontrolünden çıkarak, çocuğun kakasını altına yapmasına neden olur. Buna bir de uygun olmayan tuvalet eğitimi eklendiğinde zaten kaygı yaşayan çocuk için işler içinden çıkılmaz hal almaktadır.
***
Kabızlığın olmadığı kaka kaçırmada ise, aslında dışkı kontrolünü sağlamış çocuk bir süre sonra bilerek ya da farkında olmadan dışkı kaçırmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu durumun gelişmesinde daha çok psikolojik nedenler ön plana çıkmaktadır.
***
Psikolojik etkenlerin ön plana çıktığı ikinci tür enkoprezisin nedenleri arasında en sık aile etkileri gözlenmektedir: Tuvalet eğitimine erken başlanması ve daha çocuğun biyolojik sistemi hazır olmadan onu tuvalet eğitimine zorlamak çocuğun tuvaletle ilişkisini bozduğu görülmektedir.
***
Özelikle titiz annelerin çocuklarında daha sık rastladığımız bu sorun, çocuk kakasını tutmakta başarısız olduğunda annenin çocuğun üstüne daha fazla gittiği gözlenmektedir. Bu tür hatalı tuvalet eğitimi tutumu, çocuğun özellikle bireyselleşmesini engeller ve bu da çocukta öfke duygusuna neden olur.
KUTU
ÇOCUKLARDA ÖFKE
Çocuk bir öfke ifadesi olarak kakasını uygunsuz yerlere bırakarak karşı olma davranışı geliştirir. Burada asıl önemli olan durum çocuğun bireyselleşmesine (otonomisine) karşı annenin takındığı tutumdur. Çocuğun kaka kaçırması en basit ifadeyle çocuğun öfkesini gösterme biçimidir.
