DUYGUSAL AÇLIK VE TÜKETİM ÇILGINLIĞI

Saadet Elevli

06.12.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

06.12.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

Geçmişte insanlar, sadece ihtiyacı olan ürünlere yönelir ve bir ihtiyaca yanıt verdiği için satın alma davranışında bulunurken, günümüzde neredeyse tam tersi davranışlar sergilendiğine tanık oluyoruz. Sınırlı maddi imkânlara sahip iken lüks bir markadan alışveriş yapan milyonlarca insan…

Geçmiş ve bu gün kıyaslandığında, tüketici davranışlarının ne kadar değiştiğini, bir ihtiyaca yanıt vermekten öte, bireylerin ve toplumun duygusal ihtiyaçlarına yönelik amaçlar taşıdığını görebiliyoruz. Peki, bu tüketim çılgınlığının temelinde hangi duygusal ihtiyaçlar yatıyor? Harvard Üniversitesi profesörü Gerald Zaltman’a göre tüketim yaparken marka, fiyat ya da ürün kalitesi gibi faktörleri değerlendirerek seçim yaptığımızı düşünsek de tüketim kararlarımızın yüzde 95’ini dürtü ve duygularımızla veriyoruz.

Duygusal ihtiyaçları hedef alan tüketim davranışları, dünya üzerinde daha önce kimsenin ihtiyaç duymadığı bir ürün için size onu satın almazsanız yaşamınıza devam edemeyecekmişsiniz hissi verebiliyor… Aynı gömleğin altı farklı rengini ya da bütçenizi aşan ve hiç tarzınıza uymayan bir çantayı satın almak gibi…

İnsan beyninin tüketim davranışları üzerindeki etkisini fark eden markalar, bireyleri satın almaya teşvik edecek, doğrudan bilinçaltına yerleşen reklam araştırmaları yapmaktadırlar. Markalar, bireyleri bir ürün ya da hizmete ihtiyacı olduklarını ikna etmeye yönelik reklamlar sayesinde her saniye bilinçaltına işleyen uyaranlar göndererek, bireyleri gerçekten ihtiyaç duydukları ürünü satın almanın çok daha ötesine taşıyabilmeyi başararak tüketim çılgını bir toplum yaratmayı başarabilmişlerdir.

İnsanların mutsuzluğunun sebeplerinden biri, hayatının kontrolünü kaybettiğini düşünmesidir ve insanlar ipleri yeniden eline almak içinse genellikle alışveriş yapma gereksinimi hissederler. Bireyin hayatında kaybettiği kontrolü satın alarak, yeniden ele geçirmek, kontrolün kendisinde olduğunu hissetmesini sağlamak için, bazı reklam kampanyalarında “kendinizi şımartın” gibi ifadeler kullanıldığını görebilmekteyiz. Bu mesajlar her ne kadar sıradan gibi görünse de aslında insanların bilinçaltına, kendisi için yapacağı şeylerden birinin, o ürünlerden almak olduğunu aşılamaktadır.

Birçok insan üzüldüğünde, stresli bir gün geçirdiğinde veya boşlukta hissettiğinde, tüketim alışkanlıklarını artırır. Bu bazen yemeklere yönelmek, tatlı krizlerine girmek gibi sonuçlar doğursa da çoğu zaman insanları alışverişe yönlendirir. Bir şeye sahip olma hissi, insandaki değer açlığını giderdiği için beynimiz, bu dönemlerde bizi alışveriş yapmaya teşvik eder.

Klinik Psikolog Scott Bea, sadece mağazada zaman geçirmenin ve hatta online alışveriş platformlarında gezinmenin dahi, insanların modunu yükselttiğini ortaya koymuştur. 2014 yılında Michigan Üniversitesi’nde yapılan bir diğer çalışmaya göre; hoşumuza giden bir ürünü satın almak, kendimizi 40 kat daha iyi ve güçlü hissetmemizi sağlıyor. Üzgünken alışveriş yapan insanların, yapmayanlara kıyasla üç kat daha mutlu hissettiği de psikolojik olarak kanıtlanmıştır.

Korku, endişe, üzüntü gibi duygu durumlarında alışveriş, birey için bir kaçış ve anlık mutluluk kaynağı ise tüketim bir bağımlılığa dönüşebilir… Görsel ve duyusal haz, psikolojik olarak insanlarda mutluluk hissi uyandıran temel duyulardır. Duyuları uyaran aktiviteler, endişe seviyesini azaltmakta ve uzun vadede bireyin kendisini iyi hissetmesini sağlamaktadır.

Koku, dokunma, görsel uyaran, sakinleştirici etki yaratmaktadır. Bu nedenle birçok mağaza, kendine has kokular kullanmaktadır. Vitrin dekoru ise yıllardır kullanılan ve insanların görsel haz almasını sağlayan satış tekniklerinden biridir. Ürünlerin dokusu, rengi, tasarımı gibi tüm etkenler, insanları psikolojik olarak satın almaya teşvik eden

Duygusal ihtiyaçlardan kaynaklanan tüketim çılgınlığını kontrol edebilmenin ön koşulu, bireyi tüketime sürükleyen duygularının farkında olması ve alışverişle elde ettiği geçici tatminin yerine başka bir şey yerleştirmesidir. Duyguları geçiştirmek ya da tüketim çılgınlığı ile baskılamak yerine, onların üzerinde yapıcı bir şekilde çalışmak, uzun vadeli kişisel tatminin önünü açabilir.

Tüketerek duyguların üzerini örtmek yerine, üreterek duyguları beslemek dileğiyle…

BİR CEVAP YAZ

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (0 Yorum)

DUYGUSAL AÇLIK VE TÜKETİM ÇILGINLIĞI

Saadet Elevli

BİR CEVAP YAZ

Diğer Yazıları

YAS SÜRECİ

FOBİLERLE YÜZLEŞMEK

ÖZGÜL FOBİLER(2)

ÖZGÜL FOBİLER

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN! (2)

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN!

BİPOLAR BOZUKLUK (2)

BİPOLAR BOZUKLUK

OBEZİTE (2)

OBEZİTE

PANİK BOZUKLUK (2)

PANİK BOZUKLUK

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ (2)

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ

EMDR TERAPİSİ (2)

EMDR TERAPİSİ

İŞ YERİNDE MOBBİNG: GÖRÜNMEYEN TEHDİT

KORKUNUN GİZLİ YÜZÜ: ANKSİYETE

MAVİ ORKİDE (2)

MAVİ ORKİDE

RÜYALARIN ŞİFRESİ (2)

RÜYALARIN ŞİFRESİ

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞLARI

ÇOCUĞUNUZUN GİZLİ SİNYALLERİ

KLOSTROFOBİ: KAPALI ALAN FOBİSİ

BULİMİA NEVROZA

KÖKLER, EVLER VE DÜŞLER…

SONSUZ AŞKIN YOLU (2)

SONSUZ AŞKIN YOLU

SEN DEĞİŞİNCE DÜNYA DEĞİŞİR

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ (2)

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

ANOREKSİYA NEVROZA

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR? (2)

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR?

ERGENLİK DÖNEMDE ‘CİNSEL’ GELİŞİMLER

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (3)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (2)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM

DİJİTAL ŞİDDET (2)

DİJİTAL ŞİDDET

BAĞIMLILIK VE AİLE (2)

BAĞIMLILIK VE AİLE

İNTERNET BAĞIMLILIĞI (2)

İNTERNET BAĞIMLILIĞI

Bağımlılığa karşı pozitif ebeveynlik (2)

BAĞIMLILIĞA KARŞI POZİTİF EBEVEYNLİK

Çocuklarda tırnak yeme davranışı (2)

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞI

AYRILIK KAYGISI (2)

Ayrılık kaygısı

Narsisizm ve sosyal medya (2)

NARSİSİZM VE SOSYAL MEDYA

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi (2)

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi

ÇOCUK EĞİTİMİ ANNE BABA EĞİTİMİYLE BAŞLAR…

SOSYAL FOBİ (2)

SOSYAL FOBİ

MÜKEMMELİYETÇİLİK

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (2)

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (1)

KLEPTOMANİ: ÇALMA HASTALIĞI

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI (2)

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (3)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (2)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)-2

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ (2)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ) -2

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ)

KARNE KRİZE DÖNÜŞMESİN

BABANIN ÇOCUK HAYATINDAKİ ÖNEMİ

OYUN TERAPİSİ (2)