Ülkemizde yürürlükten kaldırılmış kanunlardan doğan hakların korunmasından dolayı yıl içi emekli olanların yaşları bu konuda yapılan reformlara rağmen hala oldukça düşüktür. Emekli aylık seviyeleri incelendiğinde söz konusu aylık tutarlarının kişilerin hayatlarını rahat bir şekilde sürdürebilmelerine cevaz vermemektedir. Bu durumun sorumlusu düşük seviyede aylık bağlayan Sosyal Güvenlik Kurumu da değildir.

***

Çünkü reformlara rağmen hala bağlanan aylıklarla toplanan primler arasında mali dengeler açısından Sosyal güvenlik Kurumunun aleyhine bir durum söz konusudur.  Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu yıllarca sürmüş ve hala kısmen devam etmekte olan genç yaşta emeklilik uygulamalarından dolayı ciddi boyutlarda finansal açıklar vermektedir.

Emekli aylık seviyelerinin düşük olması, özellikle erken yaşta emekli olmuş kişilerden çalışma hayatlarına devam edenlerin genelde işveren maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle kayıt dışı istihdamda yer almalarına sebep olmaktadır.

Bu şekilde çalışanların emekliliklerini ertelemelerini teşvik ederek yasal zeminlerde çalışma hayatlarına devam etmelerini sağlayacak mekanizmaların bulunmaması birçok ekonomik ve toplumsal sorunlarla karşılaşılmasına neden olmaktadır.

***

Türkiye’de Genç Emeklilere Yönelik Vergi ve Prim İade Sistemi Uygulaması Kurulması önerilen prim ve vergi iade sisteminin kapsamında 55 yaşın altında olup yaşlılık aylığı için gerekli prim ödeme gün sayısını, sigortalılık süresini ve yaş koşulunu sağlamış fakat yaşlılık aylığı almadan hala aktif olarak çalışan 4/a’lı sigortalılar bulunacaktır.

Bahsedilen şartları sağlamış sigortalılara aşağıda sıralanan vergi ve prim iadeleri cari ay içinde ödenecektir. Vergi ve prime ilişkin iadeler hesaplanırken prime esas kazancın alt sınırı baz alınmıştır.

Prim İade Tutarları Önerilen vergi ve prim iade sistemi kapsamında sağlanacak prim iadelerine ilişkin olarak Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları sigortalı hissesi olan %9’luk kısmın prime esas kazancın alt sınırına tekabül eden tutarı söz konusu sigortalılara iade edilecektir.

***

Vergi İade Tutarları Önerilen vergi ve prim iade sistemi kapsamında sağlanacak vergi iadelerine ilişkin tutarlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.

Gelir vergisi, sigortalıların prime esas kazançlarından sigortalı prim hissesine tekabül eden tutar çıkarıldıktan sonra kalan tutar üzerinden, gelir vergisine esas kazanç dilimine göre değişen %15 - %35 oranları arasında alınmaktadır.

***

Alınan verginin bir kısmı medeni durum, eşin çalışıp çalışmaması ve çocuk sayısına göre değişen miktarlarda “asgari geçim indirimi” adı altında sigortalılara iade edilmektedir. Vergi ve prim iade sistemine dahil olan sigortalılara asgari geçim indirimine ilave olarak prime esas kazancın alt sınırından alınan ve yüzde 15’lik dilime tekabül eden kısmı iade edilecektir.

Bu çalışmada asgari geçim indirimi tutarı belirlenirken bekar ve çocuksuz bir sigortalı baz alınmıştır.  Damga vergisi prime esas kazancın yüzde 0,759’una tekabül etmektedir.  Vergi ve prim iade sistemine dahil olan sigortalılara asgari prime esas kazancın alt sınırı üzerinden hesaplanacak 9,12 liralık tutar iade edilecektir.

***

Önerilen Vergi ve Prim İade Sisteminin Parasal Çıktıları Yukarıda sıralanan öneriler doğrultusunda bahsedilen şartları sağlayan sigortalılara vergi ve prim iade sistemine göre ek gelir sağlanacaktır.  Söz konusu tutar prime esas kazancın alt sınırından çalışan bir sigortalının eline geçen net ücretin yaklaşık %55’ine tekabül etmekte olup, söz konusu sigortalının eline geçen net ücrete ilave olarak yansıyacaktır.