ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK

Saadet Elevli

17.03.2022 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:52

GÜNCELLEME

17.03.2022 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:52

GÜNCELLEME

Çaresizlik, sonradan öğrenilen bir duygudur. Belki de pek çok okur çaresizliğin sonradan öğrenildiği düşüncesine başlangıçta kabul etmek istemeyebilir. Bu nedenle çaresizliğin nasıl öğrenilen bir davranış olduğunu bizlere kanıtlayan birkaç bilimsel deneyi sizlerle paylaşmak istiyorum.

***

Birinci deney: Bir laboratuvara büyük bir akvaryum konuluyor, içerisine büyük bir balık ve çokça küçük balık atılıyor, doğal olarak büyük balık küçük balıkları yiyor… Sonra akvaryumun ortasına dikey bir cam yerleştiriliyor, böylece akvaryum ortadan bir cam ile ikiye bölünüyor. Bu sefer de büyük balık akvaryumun bir bölmesine, küçük balıklarda diğer bölmesine bırakılıyor.

***

Büyük balık, küçük balıkları yemek için küçük balıklara doğru yüzerken defalarca ortadaki cam bölmeye çarpıyor. Her defasında cam bölmeye çarpıyor ve küçük balıklara bir türlü ulaşamıyor… Büyük balığın küçük balıkları yemek için defalarca yaptığı denemeler tam 28 saat sürüyor. 28. saatin sonunda büyük balık artık küçük balıkların olduğu tarafa geçmek için mücadele etmeyi bırakıyor.

***

Çünkü artık onları yiyemeyeceğini düşünüyor ve buna inanıyor… Sonrasında ise araştırmacılar akvaryumu ikiye bölen cam bölmeyi kaldırıyorlar, büyük balığın davranışlarını gözlüyorlar ve büyük balığın küçük balıkları yemek için hiçbir girişimde bulunmadıklarını gözlüyorlar. Çünkü büyük balık sürekli engellenmeler sonucunda çaresizliği öğrenmiştir.

***

“Çirkin Ördek Yavrusu” hikâyesini sanırım bilmeyen yoktur. Yanlışlıkla ördek yumurtalarının arasına düşen bu nedenle de çirkin olduğuna inanan güzel kuğunun hikayesi… Benzer bir hikâye de bir vesileyle civcivlerin arasına düşen kartal yavrusunun hikâyesidir.

***

Civcivlerin arasında büyüyen, kartal yavrusu civciv olduğunu zannederek civcivler gibi yürürmüş, civcivler gibi gagalayarak yiyecek aramıştır. Ancak bir gün kartal yavrusu havada bir kartal görmüş, “ne muhteşem bir kuş, ne kadar yükseklerden uçuyor” diye söylenirken civcivlerden biri demiş ki “biz civciviz, o ise bir kartal başa hayale kapılma, onun gibi yükseklerde uçmazsın!” kartal yavrusu bu duyduğuna çok çok üzülmüş, kendisinin de bir kartal olduğunu bilmiyormuş, birilerinin ona kartal olduğunu söylemesi ve bunu ona inandırması gerekiyormuş. Ama ona kimse böyle bir şey söylemediği için bir kartal, yaşamının sonuna kadar bir tavuk olarak yaşamış ve bir tavuk olarak ölmüş.

***

Çaresizlik sonradan öğrenilen bir duygudur. Hayatınızdaki yenilgilerin, başarısızlıkların ya da engellenmelerin sizi umutsuzluk duygusuna sürüklemesine izin vermemek sizin elinizde! İnsanlar dışardan gelen engellenmeler sonucunda kendi kendilerini zincirlerler, bu nedenle bu zincirleri kıracak olan da yine kişinin kendisidir.

***

Hayat ve insan sabit değildir, her şey gelişime açıktır ve zaman içinde her şey değişir. Benzer durumlardan her zaman aynı sonuç alınmayabilir. Önemli olan kişinin umudunu kaybetmemesi, çaresizliği kabullenmemesidir.

***

Zincirlerinizden kurtulmak için, zincirlerinizi fark edip kırmak için çaresizlik içeren duygu ve düşüncelerin üzerine gitmelisiniz! Öğrenilmiş çaresizliğe nelerin yol açtığını öğrenmek bile bu döngüyü kırmak için bir başlangıç olabilir.

***

SON SÖZ

Başarısızlık, yenilgi, mutsuzluk sonsuz değil, sonludur! Başarı, zafer, sevinç, mutluluk, kadar başarısızlık, yenilgi, hüzün de insana özgüdür ve çok insancıldır! Şunu asla unutmayın “ Ya ÇARESİZSİNİZ ya da ÇARE “SİZ” SİNİZ!

BİR CEVAP YAZ

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (0 Yorum)

ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK

Saadet Elevli

BİR CEVAP YAZ

Diğer Yazıları

YAS SÜRECİ

FOBİLERLE YÜZLEŞMEK

ÖZGÜL FOBİLER(2)

ÖZGÜL FOBİLER

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN! (2)

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN!

BİPOLAR BOZUKLUK (2)

BİPOLAR BOZUKLUK

OBEZİTE (2)

OBEZİTE

PANİK BOZUKLUK (2)

PANİK BOZUKLUK

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ (2)

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ

EMDR TERAPİSİ (2)

EMDR TERAPİSİ

İŞ YERİNDE MOBBİNG: GÖRÜNMEYEN TEHDİT

KORKUNUN GİZLİ YÜZÜ: ANKSİYETE

MAVİ ORKİDE (2)

MAVİ ORKİDE

RÜYALARIN ŞİFRESİ (2)

RÜYALARIN ŞİFRESİ

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞLARI

ÇOCUĞUNUZUN GİZLİ SİNYALLERİ

KLOSTROFOBİ: KAPALI ALAN FOBİSİ

BULİMİA NEVROZA

KÖKLER, EVLER VE DÜŞLER…

SONSUZ AŞKIN YOLU (2)

SONSUZ AŞKIN YOLU

SEN DEĞİŞİNCE DÜNYA DEĞİŞİR

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ (2)

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

ANOREKSİYA NEVROZA

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR? (2)

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR?

ERGENLİK DÖNEMDE ‘CİNSEL’ GELİŞİMLER

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (3)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (2)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM

DİJİTAL ŞİDDET (2)

DİJİTAL ŞİDDET

BAĞIMLILIK VE AİLE (2)

BAĞIMLILIK VE AİLE

İNTERNET BAĞIMLILIĞI (2)

İNTERNET BAĞIMLILIĞI

Bağımlılığa karşı pozitif ebeveynlik (2)

BAĞIMLILIĞA KARŞI POZİTİF EBEVEYNLİK

Çocuklarda tırnak yeme davranışı (2)

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞI

AYRILIK KAYGISI (2)

Ayrılık kaygısı

Narsisizm ve sosyal medya (2)

NARSİSİZM VE SOSYAL MEDYA

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi (2)

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi

ÇOCUK EĞİTİMİ ANNE BABA EĞİTİMİYLE BAŞLAR…

SOSYAL FOBİ (2)

SOSYAL FOBİ

MÜKEMMELİYETÇİLİK

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (2)

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (1)

KLEPTOMANİ: ÇALMA HASTALIĞI

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI (2)

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (3)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (2)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)-2

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ (2)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ) -2

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ)

KARNE KRİZE DÖNÜŞMESİN

BABANIN ÇOCUK HAYATINDAKİ ÖNEMİ

OYUN TERAPİSİ (2)