14.01.2025 - 09:00
YAYINLANMA25.04.2025 - 20:53
GÜNCELLEMEİnsan yaşamının su ile olan ilişkisi, suyun günlük hayat
veya dini ritüellerindeki çeşitli kullanımlara yönelik olarak bazı kapların
ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu kaplardan biri de ibriktir.
Günlük hayatta daha çok temizlikle ilişkili olan ibrikler,
eskiden yemek öncesi-sonrası el yüz yıkamak, su tesisatı olmayan evlerin
bahçesindeki tuvaletlerde taharet maksatlı, bazen de ibadetlerden önce alınması
zorunlu olan abdeste kadar sıklıkla kullanılan ibriğin, suya atfedilen
kutsallıkla da doğrudan bağlantılı olduğu anlaşılır.
***
Ayrıca hala mezarlıklarda mezarlarda çiçek sulamak üzere
kullanıldığını hepimiz biliriz. Her
inanç sisteminde suya bir kutsiyet atfedilmiş, günahları yıkayıp arındıran,
temizleyen, saflaştıran, yeniden hayat veren gibi anlamlar yüklenmiştir.
Suyun insan hayatındaki önemi zaman içinde toplumsal
inançlarla da kaynaşmış; ölüm/cenaze, doğum, evlilik gibi insan hayatının
dönemeçlerinde bir sembol olarak kullanılagelmiştir. Türk inanç sisteminde de
suya kutsiyet atfedilmiş, “Günahları yıkayan, saflaştıran, yeniden hayat veren”
gibi anlamlar yüklenmiştir. Bu haliyle ibrik, somut veya soyut anlamıyla her
durumda su ile birlikte düşünülmüştür.
***
Konumuza dönmek gerekirse Türk sembolizminde, nasıl ibrik
motifi temiz suyu, temizliği temsil ediyorsa mezar taşlarında da ölüme,
ahirete, imanlı oluşa ilişkin anlama işaret eder. Yani motif temeldeki temizlik
anlamını koruyarak defnedilen şahsın hayattayken abdestli-namazlı biri olduğunu
veya cömert, hayırsever bir insan olduğunu, hayatı boyunca toplum için
çalıştığını ve geride ölmez eserler bıraktığını bizlere gösterir. Ayrıca bu
motif, fedakâr insanların hatırasının halk nezdinde, daima yaşatıldığına
şahitlik etmektedir.
Öte yandan mezar taşlarında ibrik motifinin tek başına
olduğu gibi farklı çiçek/meyve demetleri ve ağaç dalları taşıyarak vazo gibi
tasarlanan örnekleri de mevcuttur. Örneğin görseldeki mezar taşımızda ibriğin
içinden hayat ağacının çıktığı görülür.
***
Hayat ağacının Türk mitolojisinde yaşam ve ölüm, yeryüzü ve
gökyüzü arasında bir bağdaştırıcı olmasının yanında ölümsüzlüğü, sonsuz yaşamı
ve cenneti simgelediği bilinir. Türk kültürüne göre bu ağaç yeryüzündeki
kökleriyle yaşamın, gökyüzüne doğru uzayan dallarıyla ise cennetin bir sembolü
olarak görülür. Başka bir deyişle bu motifin rolü dünyevi hayatın devamlılığını
sonsuz yaşamla birbirine bağlamaktır.
***
Bu arada mezara su dökülmesi geleneği Anadolu’nun neredeyse
tümünde rastlanan bir uygulamadır. Temelde mezarı sıkılaştırmak için yapılan bu
eylem, ölen kişinin ferahlamasını umarak yapılan bir geleneğe dönüşmüştür ve
yağmurlu günlerde bile yerine getirilen bir görev haline gelmiştir. SON SÖZ
SON SÖZ
Mezarlara işlenen ibrik formlarının, yine ölen kişinin
ruhunu ferahlatmak için su vermekle ilişkili de olduğu düşünüyorum.
11.05.2025 - 00:11
22.04.2025 - 09:00
10.04.2025 - 09:00
25.03.2025 - 09:00
12.03.2025 - 09:00
01.03.2025 - 09:00
19.02.2025 - 09:00
15.02.2025 - 09:00
02.02.2025 - 09:00
23.01.2025 - 09:00
06.01.2025 - 09:00
28.12.2024 - 09:00
18.12.2024 - 09:00
10.12.2024 - 09:00
04.12.2024 - 09:00
26.11.2024 - 09:00
19.11.2024 - 09:00
15.11.2024 - 09:00
06.11.2024 - 09:00
26.10.2024 - 09:00
02.10.2024 - 09:00
19.09.2024 - 09:00
07.09.2024 - 09:00
28.08.2024 - 09:00
18.08.2024 - 09:00
11.08.2024 - 09:00
30.07.2024 - 09:00
22.07.2024 - 09:00
13.07.2024 - 09:00
08.07.2024 - 09:00
24.06.2024 - 09:00
17.06.2024 - 09:00
03.06.2024 - 09:00
28.05.2024 - 09:00
20.05.2024 - 09:00
13.05.2024 - 09:00
06.05.2024 - 09:00
01.05.2024 - 09:00
17.04.2024 - 09:00
05.04.2024 - 09:00
21.03.2024 - 09:00
13.03.2024 - 09:00
06.03.2024 - 09:00
27.02.2024 - 09:00
21.02.2024 - 09:00
12.02.2024 - 09:00
01.02.2024 - 09:00
22.01.2024 - 09:00
15.01.2024 - 09:00
03.01.2024 - 09:00
18.12.2023 - 09:00
08.12.2023 - 09:00
28.11.2023 - 09:00
22.11.2023 - 09:00
09.11.2023 - 09:00
06.11.2023 - 09:00
27.10.2023 - 09:00
20.10.2023 - 09:00
12.10.2023 - 09:00
08.10.2023 - 09:00
29.09.2023 - 09:00
20.09.2023 - 09:00
13.09.2023 - 09:00
06.09.2023 - 09:00
29.08.2023 - 09:00
26.08.2023 - 09:00
20.08.2023 - 09:00
15.08.2023 - 09:00
09.08.2023 - 09:00
01.08.2023 - 09:00
24.07.2023 - 09:00
19.07.2023 - 09:00
10.07.2023 - 09:00
03.07.2023 - 09:00
26.06.2023 - 09:00
24.06.2023 - 09:00
19.06.2023 - 09:00
12.06.2023 - 09:00
05.06.2023 - 09:00
20.05.2023 - 09:00
08.05.2023 - 09:00
26.04.2023 - 09:00
20.04.2023 - 09:00
12.04.2023 - 09:00
07.04.2023 - 09:00
01.04.2023 - 09:00
21.03.2023 - 09:00
14.03.2023 - 09:00
08.03.2023 - 09:00
31.01.2023 - 09:00
27.01.2023 - 09:00
21.01.2023 - 09:00
19.01.2023 - 09:00
11.01.2023 - 09:00
07.01.2023 - 09:00
31.12.2022 - 09:00
24.12.2022 - 09:00
19.12.2022 - 09:00
09.12.2022 - 09:00
02.12.2022 - 09:00
25.11.2022 - 09:00
17.11.2022 - 09:00
13.11.2022 - 09:00
10.11.2022 - 09:00
05.11.2022 - 09:00
29.10.2022 - 09:00
BİR CEVAP YAZ
E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir